چگونه شوق عبادت را در کودکان زنده نمائیم (احادیث معصومین)
امام صادق علیه السلام فرمود:
ما فرزندانمان را وقتی به پنج سال رسیدند وادار به نماز می کنیم. ولی شما فرزندانتان را وقتی به هفت سال رسیدند وادار به نماز نمایید
«وسائل الشیعة: ج 3 , ص 12»
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
«مروا صبیانکم بالصلاة اذا بلغوا سبعا, واضربوا علیها اذا بلغوا تسعا و فرقوا بینهم فی المضاجع اذا بلغوا عشرا.»
فرزندان خود را به نماز وادار کنید, هنگامیکه به نماز رسیدند و اگر توجه به نماز نکردند آنها را تنبیه کنید. و زمانیکه به ده سالگی رسیدند خوابگاهشان را از هم جدا سازید.
(سفینة البحار: ج 2 , ص 45 – مستدرک: ج 3 , ص 19- سنن بیهقی: ج 3 , ص 84, با کمی تفاوت)
امام باقر (امام صادق) علیه السلام فرمودند:
هنگامی که کودک وضوء و نماز را (به کمک والدین) یاد گرفت, خداوند سبحان گناهان پدر و مادرش را می بخشد.
«بحارالانوار: ج 85, ص 131»
اگر چه کودکان در سنین 6-9 سالگی به حد تکلیف نرسیده اند و چیزی بر آنها واجب یا حرام نیست, ولی اسلام برای آشنایی و انس با عبادت و احکام و مراسم مذهبی و آگاهی از شیوه های بندگی به پدران و مادران دستور داده که فرزندان خود را به عبادت وادارند. هدف ائمه علیهم السلام این نیست که با خشونت باشد بلکه از راه تشویق و راه های دیگر این کار صورت بگیرد چون کودک فطرتا خدا را دوست دارد.
دنیای او دنیای عشق و محبت به خداوند سبحان است, دنیای احترام به خدا و ستایش و نیایش است.
کودک دوست دارد نماز بخواند, روزه بگیرده حتی دوست دارد خدا را ببیند زیرا او خداوند بزرگ را مانند پدر و مادر خود تصور می کند. کودکان در جستجوی خداوند عزیز می باشند, و این فطرت پاک و بیدار کودک فرصت خوبی برای عبور و ورود به دنیای عبادت مخصوصا نماز و روزه است.
و مقصود ائمه اطهار علیهم السلام این است که در قلب و ذهن کودکان با آن فطرت پاک, معارف بلند توحیدی و اسلامی رشد و پرورش داده شود تا دیگران و منحرفین از ما سبقت نگیرند, زیرا اگر والدین و مسوولین امور فرهنگی در سطوح مختلف کشور سستی کنند افراد بیگانه کودکان را از مسیر حق منحرف می سازند.
لذا حضرت علی علیه السلام به امام حسن علیه السلام فرمود:
«انما قلب الحدث کالارض الخالیة, ما القی فیها من شییء قبلته, فبادرتک یالادب قبل ان یقسو قلبک و یشتغل لبک.»
قلب جوان همچون زمین خالی است هر بذری در آن پاشیده شود می پذیرد بنابران من در تعلیم و ادب تو پیش از انکه قلبت سخت شود و عقل و فکرت به امور دیگر مشغول گردد مبادرت ورزیدم.
«نهج البلاغه: نامه 31 فراز 11,12»
امام صادق علیه اسلام فرمود:
«بادروا اولادکم بالحدیث قبل ان یسبقکم الیهم المرجئة.»
در تعلیم سخنان (و حدیث ما) نسبت به فرزندانتان بشتابید, قبل از آنکه مرجئه (= گروه منحرفی بوده اند که حضرت علی علیه السلام را خلیفه چهارم می دانستند و عقائد باطل و گمراه کننده داشتند.) بر شما سبقت بگیرد.«کافی: ج 2, ص 47»
از بیان ائمه معصومین علیهم السلام معلوم می شود که قلب و ذهن کودک و نوجوان مانند زمین بکر, آمادگی هر نوع تعلیم و عقاید را دارد, بنابراین همه ما اعم از والدین و مسئولین امور فرهنگی وظیفه شرعی و عقلی داریم با تعالیم آسمانی و الهی اسلام عزیز این قلوب پاک را در مسیر خدای یگانه قرار دهیم و اینک چند نکته یادآوری می شود.
امام صادق علیه السلام از پدرش روایت می کند:
انّا نأمر صبیاننا بالصلاة اذا کانوا ابنی خمس سنین فمرّوا صبیانکم بالصلاة اذا کانوا بنی سبع سنین.(- وسائل الشیعة، ج 3، ص 12 (أبواب الفرائض، باب 3))
ما کودکان را در پنج سالگی به نماز وا می داریم و شما هم کودکان خود را در هفت سالگی امر کنید که نماز بگزارند.
امام باقر علیه السلام در بیان وظایف اولیای کودکان در تربیت دینی کودکان در سنین مختلف، فرموده است:
در سه سالگی کلمه توحید را به کودکان بیاموزید؛ در چهار سالگی «محمّد رسول الله» به آنها یاد دهید و در پنج سالگی رویشان را به طرف قبله متوجّه کنید و به آنها بگویید که سر به سجده بگذارند.(مکارم الأخلاق، ص 115.)
عبادات تمرینی کودک و دعا و نیایش او تأثیر درخشانی در روان او می گذارد و وقتی به درگاه الهی دعا و نیایش می کند، امیدوار بار می آید و در باطن خویش، تکیه گاهی برای خود حس می کند.
