نماز

شیوه های دعوت به نماز

نماز

شیوه های دعوت به نماز

نماز

نماز گفتگوی راز است و برآوردن نیاز؛ راز بزرگ بندگی و نیاز به سخن گفتن با همصحبتی که در صحبتش ملالی نیست

3- آموزش غیرمستقیم یا یادگیری مشاهده ای

یکی دیگر از روشهای صحیح در ترویج فرهنگ نماز عبارت است از آموزش غیرمستقیم یا یادگیری مشاهده ای که پایدارترین و در عین حال خوشایندترین یادگیریها، است. در این نوع یادگیری، یادگیرنده مطابق رغبتها و انگیزه های خود، آگاهانه و بدون هرگونه جبر و فشار روانی، همة حواس خود را متوجه رفتار مورد نظر می کند و با نوعی احساس خوشایند و عاری از دشواری بر دانسته ها و تجارب شناختی خویش می افزاید.


اگر اولیاء بتوانند بسیاری از رفتارهای مطلوب و احساسات خوشایند خود را به طور غیرمستقیم و یا ضمنی ازطریق بهره گیری از وجود الگوهای رفتاری، در کودکان بوجود آورند، فوق العاده ارزشمند و موثر خواهد بود.


از آنجائی که اولین مرحله در یادگیری مشاهده ای، توجه کودکان به رفتارهای کلامی و غیرکلامی الگوهاست، و با درک این حقیق که اگر یادگیرنده به رفتار الگو توجه نکند، چیزی از رفتار او را نخواهد آموخت، لازم است رفتار الگوها همواره برای مشاهده کنندگان، گیرا، جذاب و خوشایند باشد. لذا این مرحله از یادگیری مشاهده ای، هنگامی که متضمن بار عاطفی و احساسی خوشایند است، بیشترین تاثیر را در رفتار کودکان می گذرد و بالطبع به یادسپاری رفتار مورد نظر کودک نیز در نزد کودکان راحت ترو آسان تر انجام می پذیرد.


در مرحله دوم از یادگیری مشاهده ای کودک رفتار الگوها را به صورت رمزهای کلامی یا تجسمی به خاطر می سپارد بدیهی است چنان که اشاره شد شد هر قدر الگو محبوبتر باشد یاد سپاری رفتار او آسانتر است.


زمانی که الگوهای رفتاری محبوب کودکان با تعظیم و تکریم و با چهره ای مصمم و در عین حال گشاده ومتبسم به نماز می ایستند، و با خالق هستی سخن می گویند، کودکان نه تنها از تماشای این حالت دچار سرور و احساس رضایت مندی می شوند، بلکه سعی می کنند با انگیزه فراوان این قبیل رفتارهای الگوها را به خاطر بسپارند و اشتیاق بازآفرینی این رفتارها را می توان از نگاههای نظاره گر آنها دریافت.


کودکان در نخستین فرصت مناسبی که برایشان فراهم می آید به محض آنکه به آمادگیهای لازم دست می یابند، سعی می کنند که رفتار آموخته شده را از خود نشان دهند. زمانی که کودک بدون آنکه اولیاء از آنان خواسته باشند و یا مستقیماً به آنها آموزش داده باشند، در کنار پدر و مادر به نماز می ایستند، و یا بتنهائی نماز خواندن آنها را تقلید می کنند، بیانگر همین حقیقت است.


در حقیقت نماز خواندن کودکان خردسال نیز رفتاری است که ابتدا آن را از طریق مشاهده آموخته، و احساس خاصی نسبت به آن پیدا کرده اند، پس در خانواده، نحوه نماز والدین، چگونگی نگرش آنها نسبت به نماز، تلقی آنها از اهمیت و عظمت نماز، رفتار آنها قبل از ایستادن به نماز، هنگام اقامه نماز و بعد از اتمام نماز از جمله عواملی است که در ایجاد پرورش احساس مذهبی، بخصوص تمایل به نماز خواندن در کودکان دخیل است.


لازم به ذکر است آن دسته از رفتارهای الگوها، اعم از رفتار مطلوب و نامطلوب که مورد توجه مستقیم و یا غیرمستقیم کودکان قرار می گیرد، طبعاً توسط آنان آموخته می شود. حال اگر امکان تکرار و انجام آن رفتارها برای کودکان وجود نداشته باشد، نمی تواند دلیلی باشد بر اینکه آنها رفتارهای مورد نظر را یاد نگرفته و یا به خاطر نسپرده اند. در بسیاری از موارد، کودک با تخیل و یا تکرار ذهنی رفتاری که مشاهده نموده، توانسته است رفتار مورد نظر را در حافظه خود حفظ کند. فی المثل اگر پدر و مادری در خانه سیگار می کشد، اما تقلید و یا تکرار این رفتار را در فرزند خود مشاهده نمی کند، نباید از این امر که کودک رفتار او را یاد نگرفته، خاطر جمع باشد. اگر فرزندان با توجه، کنجکاوی و اشتیاق، رفتار پدر و مادر را مورد مشاهده قرار داده اند، بالطبع آن را فرا گرفه اند، ولی در حال حاضر رفتار مورد نظر را از خود بروز نمی دهند (یادگیری نهفته)، و ممکن است بعدها اگر فرصت مناسبی پیش آید آن رفتار (سیگارکشیدن)، را از خود نشان دهند. بنابراین اذعان به این حقیقت که رفتارهای والدین به طور کلی مورد توجه و یادسپاری فرزندان است باید سعی نمود که هرگز زمینه بدآموزی پنهان و آشکار برای کودکان فراهم نگردد. پس با توجه به این خصوصیت کودکان والدین محترم باید دقت بیشتری، نسبت به امر نماز بکنند، کودکان عکسبرداران عجیبی هستند آنان تمام رفتار و کردار و اخلاق و حرکات بزرگترها را تقلید می کنند. اگر پدر ومادر نماز بخوانند، روزه بگیرند، وقار و ادب نشان بدهند، همه و همه را تقلید و پس مدتی قدم این حقایق در سرزمین وجود آنان ثابت می شود. حسن ختام این مبحث را حدیثی از امام صادق(علیه السلام) قرار می دهم. ایشان می فرمایند:


مردم را به حق دعوت کنید، اما نه فقط با زبانتان بلکه مردم باید از شما تقوی و پرهیزکاری و تلاش و نماز و نیکی ببینند، این عمل شایسته شماست که بهترین دعوت است.


4. استفاده از روش تشویق و پرهیز از زور و اجبار


یکی دیگر از روشهای ترویج فرهنگ نماز در بین افراد خانواده و به خصوص کودکان استفاده از روش تشویق است. تشویق نقش بسیار مهمی در گرایش کودکان به نماز دارد.


این مبحث را با حدیثی از امام مجتبی (علیه السلام) آغاز می کنیم، نقل شده است: روزی امام مجتبی(ع) فرزندان و برادرزادگان خود را فراخواندند، و به آنان فرمودند: «شما امروز، کودکان اجتماعید، و امید می رود در آینده بزرگان اجتماع باشید، در کسب علم و دانش بکوشید، و هر کدامتان حاظفه قوی ندارید و نمی توانید مطلب علمی رادر خاطر ضبط کنید، آنها را بنویسید و نوشته ها را در منزل نگهداری نمائید تا در موقع احتیاج، از آنها استفاده کنید.


در این حدیث امام مجتبی(ع) از طریق تشویق برای تربیت کودکان اقدام فرموده واین نیز یکی از راههای استفاده از عواطف و احساسات کودکان است. هر انسانی بنا به اصل فطرت، دارای غریزه حب ذات است و چه بهتر که والدین به جای تنبیه و آزار بدنی، با تحریک این غریزه و تشویق و دلگرمی وظایف وادار نمایند.


در جهان امروز، تربیت از راه تشویق، یکی از بهترین وموثرترین وسائل است، و مربیانی که با این سبک کودکان را به تحصیل دانش و انجام کارهای نیک، وادار کنند، کارشان موفقیت آمیز خواهد بود.


رهبر معظم انقلاب حفظه الله تعالی- در سومین پیام خود به اجلاس سراسری نماز به این مطلب اشاره کردند و فرمودند که: « پدران و مادران با گفتار و کردار خود، باید فرزندان را به نماز تشویق و راهنمائی کنند.»


در این مرحله باید به این نکته توجه شود که دعوت به نماز با زور و اجبار نتیجه ای ندارد، لذا باید کوشش شود که بچه ها از اول به نماز خواندن رغبت داشته باشند، و به این کار تشویق شوند،و به هر شکل موجبات تشویق آنان فراهم شود، که با ذوق  نماز بخوانند. زیاد به آنها احسنت و بارک الله گفته شود، و به آنها جائزه داده شود و همچنین اظهار محبت شود، که بفهمند وقتی نماز می خوانند، بر محبت شما نسبت به آنها افزوده می شود.

استفاده از این روش (تشویق) مورد توجه ائمه معصومین ما نیز بوده است، به طوری که پیامبر اکرم (ص) می فرمایند:


اطرفوا اهالیکم فی کل یوم جمعه بشیء من الفاکهه حتی یفرحوا بالجمعه  « روز جمعه برای خانواده خود میوه تازه بخرید، تا برای آمدن به نماز جمعه خرسند گردند.

آن حضرت در جائی دیگر می فرمایند:

استروا لصبیانکم الحم و ذکرواهم یوم الجمعه با سیاستهای تشویقی، اهمیت روز جمعه را به فرزندانتان یادآوری کنید.»

ذکر این مطلب خالی از لطف نیست که تشویق در رده های سنتی مختلف فرق می کند. کودکان رامی توان با خریدن یک بستنی، پفک و یا یک شکلات مورد تشویق قرار داد. اما در بین نوجوانان و جوانان این مساله فرق می کند، باید از وسیله های دیگری برای تشویق آنها استفاده کرد.

در حقیقت والدین باید آگاه باشند و توجه نمایند که خشونت و تندی می تواند برای مدتی کودکان را به انجام وظایف وادار نماید، اما هیچگاه نمی تواند از آنها افرادی با شخصیت و بزرگ بسازد.

به یکی از جوانان گفتند: چرا نماز نمی خوانی با آن که در کودکی اهل نماز بودی آه سردی کشید و گفت: نماز کودکی و نوجوانی من از ترس پدرم و عصایش بود! او هنگام صبح، وقتی که در خواب بودم، عصا به دست بر بالینم می آمد، و با خشونت و تندی بیدارم می کرد، اگر لحظه ای دیر برمی خواستم با همان عصا به جانم می افتاد گاهی در سرمای سوزان زمستان مراکنار حوض حیات می برد و می گفت: یخها را بشکن و وضو بگیر! من هم جز اطاعت چاره ای نداشتم، اما اکنون که جوانم و پدرم پیر، حریفم نیست، دیگر نماز نمی خوانم و آن دین عصایی و تحمیلی را رها کردم.

http://khaksar3153.blogfa.com/

  • اعظم زارع بیدکی

نظرات  (۱)

  • مریم سادات خطیبی
  • ممنون که سر زدید موفق باشید 
    پاسخ:
    شما هم موفق باشید ممنون

    ارسال نظر

    ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
    شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
    <b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
    تجدید کد امنیتی